Để quản lý nhà nước và xã hội, Nhà nước sử dụng nhiều công cụ, trong đó có công cụ pháp luật và chính sách. Với những đặc thù riêng, chính sách và pháp luật tác động đến đời sống xã hội theo các mức độ khác nhau, nhưng chúng có mối quan hệ gắn kết, phối hợp và hỗ trợ cho nhau cùng phát huy tác dụng. Trong điều kiện xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta hiện nay, sự phối hợp giữa công cụ luật và chính sách trong hoạt động quản lý nhà nước là rất cần thiết. Nhưng làm thế nào nâng cao được hiệu quả của sự phối hợp công cụ luật và chính sách để thúc đẩy sự phát triển của đời sống kinh tế - xã hội?
1. Mối quan hệ giữa pháp luật và chính sách
Ở nước ta, pháp luật là những quy tắc xử sự chung thể hiện ý chí của giai cấp công nhân và nhân dân lao động do Nhà nước ban hành theo trình tự, thủ tục luật định nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội và đảm bảo thực hiện bằng sức mạnh của Nhà nước.
Chính sách định hướng những hành động do chủ thể lựa chọn để giải quyết những vấn đề phát sinh trong thực tế cho phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh ở mỗi giai đoạn. Từ góc độ quản lý nhà nước, chính sách là những cách thức tác động của Nhà nước vào các lĩnh vực của đời sống xã hội để đạt được mục tiêu định hướng. Chính sách điều chỉnh những quan hệ ít mang tính ổn định, mềm dẻo, linh động. Chính sách có tác động nhanh và kịp thời, mạnh mẽ, toàn diện đến nhận thức, thái độ và hành vi của chủ thể bị tác động. Đặc biệt, chính sách điều chỉnh động cơ, tạo động lực cho hành vi, hoạt động của các cá nhân và từng nhóm đối tượng cụ thể. Chính sách có vai trò định hướng cho các hoạt động kinh tế - xã hội; khuyến khích các hoạt động kinh tế - xã hội theo định hướng; phát huy những mặt tốt của nền kinh tế thị trường và hạn chế những mặt tiêu cực của nó; tạo lập sự cân đối trong phát triển; kiểm soát và phân phối các nguồn lực cho quá trình phát triển; tạo lập môi trường thích hợp cho các hoạt động kinh tế - xã hội, giúp cho các thực thể vận động, phát triển theo đúng quy luật; phối hợp hoạt động giữa các cấp độ, các bộ phận để tạo nên tính thống nhất chặt chẽ trong quá trình vận động của thực thể.
1.1. Vai trò của chính sách đối với pháp luật
Thứ nhất, chính sách bao giờ cũng đi trước pháp luật, mang tính định hướng và là nền tảng để xây dựng pháp luật. Nó phản ánh một cách trung thực điều kiện kinh tế - xã hội tại thời điểm cụ thể và dự báo xu thế, khả năng phát triển trong tương lai. Nếu chính sách không làm tốt vai trò này thì việc thể chế hóa các chính sách thành các quy phạm pháp luật hoặc văn bản quy phạm pháp luật sẽ không có tính khả thi hoặc kìm hãm sự phát triển của các quan hệ xã hội. Do đó, các nhà hoạch định chính sách phải là người có khả năng đúc kết thực tiễn và dự báo tương lai.
Thứ hai, chính sách có tính ổn định tương đối để pháp luật thể hiện chính sách có điều kiện đi vào thực tế cuộc sống. Điều này có nghĩa, khi một chính sách có quá nhiều thay đổi hoặc không có những lộ trình cụ thể sẽ gây khó khăn cho việc xây dựng và thực thi pháp luật. Vì vậy, các nhà hoạch định chính sách phải tính toán thời gian, điều kiện áp dụng để đưa chính sách vào cuộc sống. Đồng thời, họ phải là những người có khả năng chia việc thực thi chính sách thành các giai đoạn khác nhau với các mục tiêu và lộ trình cụ thể, tránh những bất lợi cho quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật.
Thứ ba, chính sách là một trong các nguồn tạo ra những thể chế pháp luật mới. Đó là công cụ thể hiện thái độ chính trị của Đảng lãnh đạo để điều chỉnh các quan hệ xã hội diễn ra theo định hướng nhất định. Từ chính sách của Đảng, chính sách mới được Nhà nước ban hành và được thực thi thông qua việc cụ thể hóa thành các quy phạm pháp luật. Như vậy, một chính sách mới được ban hành sẽ tạo nên một lĩnh vực điều chỉnh mới của hệ thống pháp luật. Ví dụ: khi Nhà nước ban hành chính sách phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo cơ chế thị trường có sự định hướng của Nhà nước, một loạt các văn bản quy phạm pháp luật được hình thành mới hoặc sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với chính sách như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư; Luật Doanh nghiệp nhà nước, Luật Hợp tác xã, Luật Phá sản, các luật thuế…
1.2. Vai trò của pháp luật đối với chính sách
Thứ nhất, pháp luật là căn cứ xây dựng chính sách, là công cụ cụ thể hóa và thực thi chính sách. Chính sách có tính linh hoạt và thích nghi với thực tế xã hội cao hơn pháp luật nhưng không thể tồn tại và phát huy tác dụng nếu thiếu pháp luật, bởi lẽ, hệ thống pháp luật tạo nên khuôn khổ pháp lý quy định và điều chỉnh hầu hết các quan hệ xã hội cơ bản. Chính sách do Nhà nước ban hành không được trái với các quy định của pháp luật. Do đó, chúng ta không thể xây dựng chính sách có hiệu quả và khả thi nếu không nắm được những quy định pháp luật đang điều chỉnh lĩnh vực liên quan đến chính sách.
Ví dụ: Điều 5 Hiến pháp 1992 quy định: “Nhà nước thực hiện chính sách phát triển về mọi mặt, từng bước nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số”. Từ quy định này, nhiều chính sách dành cho đồng bào dân tộc thiểu số đã được hoạch định và thực thi như Chương trình 135, 137…
Thứ hai, pháp luật phản ánh các chính sách ở điểm cân bằng. Điều này có nghĩa do đặc trưng của pháp luật là điều chỉnh các mối quan hệ chủ yếu, cơ bản mang tính ổn định và được lặp đi lặp lại, nên nếu không tìm ra được điểm cân bằng và tương đối ổn định thì chính sách khó có thể cụ thể hóa thành pháp luật.
Thứ ba, khi các đạo luật được ban hành và đi vào đời sống sẽ giúp cho các quan hệ xã hội diễn ra có trật tự theo định hướng thống nhất với chính sách hiện hành. Quá trình thực thi pháp luật giúp cho các đối tượng có ý thức chấp hành các quy định chung, vì thế mà họ cũng nêu cao tinh thần chấp hành chính sách tự giác. Nếu pháp luật và pháp chế của xã hột tốt, thì mục tiêu của chính sách có thể đạt được nhanh chóng nhờ những biện pháp mềm dẻo, linh hoạt.
1.3. Tác động qua lại của chính sách và pháp luật
Trong hoạt động quản lý nhà nước, sự phối hợp giữa công cụ luật và công cụ chính sách là vô cùng cần thiết. Nếu như pháp luật tạo ra hành lang pháp lý, môi trường pháp lý để xã hội vận động, phát triển theo định hướng của Nhà nước và mang tính bắt buộc, thì chính sách khuyến khích các hoạt động kinh tế - xã hội, định hướng đi đến mục tiêu. Sự phối hợp giữa hai công cụ này sẽ giúp cho các đối tượng quản lý có thêm nội lực để phát triển. Nó không chỉ bảo đảm duy trì trật tự xã hội mà còn tạo ra môi trường thuận lợi hơn, tích cực hơn cho các quá trình kinh tế - xã hội, tạo ra sự công bằng giữa các đối tượng, các địa phương và giúp huy động sức mạnh tổng hợp, các nguồn lực cho sự phát triển. Như vậy, nếu sự phối hợp được thực hiện tốt thì mục tiêu quản lý sẽ được đảm bảo và ngược lại, thiếu sự phối hợp tất yếu hiệu quả quản lý sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực.
Để có thể tạo ra sự phối hợp của công cụ luật và công cụ chính sách, cần lưu ý đến một số khía cạnh của vấn đề về sự tác động qua lại giữa công cụ luật và chính sách:
Một là, pháp luật đôi khi cản trở việc hoạch định và thực thi chính sách mới. Về nguyên tắc, khi hoạch định chính sách phải căn cứ vào nhiều yếu tố, trong đó có pháp luật. Tuy nhiên, việc hoạch định chính sách có thể bị cản trở khi pháp luật chứa đựng trong bản thân nó những yếu tố không bền vững, thiếu tính khả thi và thường xuyên thay đổi.
Hai là, hoạch định chính sách mới cũng thách thức sự nhất quán của hệ thống pháp luật quốc gia. Khi hệ thống chính sách thiếu nhất quán, mâu thuẫn; có sự hạn chế lẫn nhau giữa các chính sách chung của quốc gia, giữa chính sách của quốc gia với chính sách của địa phương… mà vẫn tiếp tục hoạch định chính sách mới và cụ thể hóa nó thành pháp luật thì việc xây dựng và áp dụng pháp luật cũng khó hoàn thiện và bảo đảm hiệu quả.
2. Thực tiễn phối hợp công cụ chính sách và pháp luật của Nhà nước ta
2.1. Những thành tựu trong việc phối hợp công cụ luật và chính sách của Nhà nước ta
Có thể nói, từ khi tiến hành đổi mới, Nhà nước ta đã chú ý phối hợp công cụ luật và chính sách trên mọi lĩnh vực của đời sống quản lý.
Ví dụ như trong lĩnh vực kinh tế, Điều 15 Hiến pháp 1992 quy định: “Nhà nước thực hiện nhất quán chính sách phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN”. Chính sách này đã được cụ thể hóa trong hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, như: Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Hợp tác xã, Luật Phá sản, Luật cạnh tranh… Trong lĩnh vực phòng, chống tham nhũng, Đảng và Nhà nước ta có chính sách phòng, chống tham nhũng. Nhưng Nhà nước không đơn thuần sử dụng công cụ chính sách để phòng, chống tham nhũng. Luật Phòng, chống tham nhũng và nhiều văn bản ra đời chính là để quy phạm hóa chính sách, phối hợp với chính sách để đem lại hiệu quả thiết thực trong việc phòng, chống tham nhũng. Hay trong lĩnh vực quản lý nhà nước về tôn giáo, chúng ta đã phối hợp sử dụng các quy định của pháp luật cùng các chính sách tạo điều kiện để đồng bào có đạo “sống tốt đời đẹp đạo”, “sống phúc âm trong lòng dân tộc”… Những quy định của pháp luật cùng các chính sách đã thực sự bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng của nhân dân. Sự công nhận của cộng đồng quốc tế về vấn đề tôn giáo ở Việt Nam là sự khẳng định về hiệu quả của sự phối hợp công cụ luật và chính sách của Nhà nước ta trong quản lý các hoạt động tôn giáo...
2.2. Những hạn chế trong việc phối hợp công cụ luật và chính sách
Tuy nhiên, không phải lúc nào, trong lĩnh vực nào sự phối hợp giữa luật và chính sách cũng đều được thực hiện tốt. Ví dụ, Luật Đất đai đã có hiệu lực từ ngày 01/7/2004 nhưng vì nghị định hướng dẫn thi hành ban hành chậm nên nhiều cấp, nhiều địa phương vẫn chưa giải quyết một số công việc có liên quan đến đất đai mà phải chờ văn bản hướng dẫn. Điều này làm cho những chính sách mới về đất đai chậm đi vào cuộc sống. Hoặc những bất cập về thể chế đang là những trở ngại đáng kể cho việc phân cấp quản lý, hoặc phân cấp tuỳ tiện, thiếu cơ sở khoa học và tính bền vững. Ví dụ, phân cấp cho chính quyền địa phương cấp tỉnh có quyền vay vốn và một số đơn vị có thể phát hành trái phiếu, nhưng đến nay, chưa có một văn bản pháp lý nào quy định về quyền tài sản của chính quyền địa phương, trong khi quyền tài sản là cơ sở pháp lý cao nhất để bảo đảm việc vay vốn hoặc phát hành trái phiếu. Hoặc chính sách phân cấp cho chính quyền cấp tỉnh được sắp xếp lại và bố trí định biên cho các đơn vị sự nghiệp dịch vụ công, song Nhà nước vẫn chưa có cơ chế hoạt động đối với các đơn vị dịch vụ công, trước hết là giáo dục và y tế… Điều này tất yếu sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả của việc thực hiện các chính sách.
Ngoài ra còn tình trạng thiếu sự phối hợp giữa chính sách của trung ương với chính sách địa phương, quy định của văn bản pháp luật với những chính sách của địa phương. Tình trạng “xé rào” của không ít các địa phương trong thời gian qua là một minh chứng. Trong lĩnh vực thu hút đầu tư, nhiều địa phương đã không thực hiện đúng các quy định của pháp luật mà tuỳ tiện đưa ra chính sách ưu đãi như: hạ quá thấp khung sàn về tiền cho thuê đất, vượt quá khung trần về thời gian ân hạn tiền thuê quyền sử dụng đất, thời hạn nộp thuế theo quy định của pháp luật. Theo kiểm tra của Bộ Tài chính ở 48 tỉnh, thành phố thì có tới 33 tỉnh, thành phố quyết định những chính sách ưu đãi đầu tư không đúng luật. Bến Tre quy định: “Ngoài việc được hưởng các chính sách quy định của Chính phủ, các dự án đầu tư dạng BOT, BTO, BT sẽ được tỉnh miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp thêm bốn năm và được giảm 50% thuế trong chín năm tiếp theo”. Quảng Nam áp dụng thuế suất thấp hơn quy định của Nhà nước khoảng 3-10% trong thời hạn ba năm. Hà Tĩnh thì tăng thời gian miễn tiền thuê đất 7-13 năm; kéo dài thời gian giảm tiền thuê đất năm năm hoặc cả “đời” dự án. Phú Yên đưa ra quy định: “Sau khi hết thời hạn được miễn, giảm theo quy định của Chính phủ, nhà đầu tư được giảm 50% tiền thuê đất từ 8-20 năm”1. Thậm chí, Nghệ An còn tăng thời gian miễn tiền thuê đất cho các dự án đầu tư vào thành phố Vinh, thị xã Cửa Lò, miễn thêm 20 năm tiền thuê đất cho các dự án đầu tư tại vùng đồng bằng. Vĩnh Phúc miễn 100% thuế đất vùng khó khăn... Theo thống kê của Bộ Tài chính, hiện cả nước có 18 tỉnh có quy định không phù hợp về ngân sách; 21 tỉnh đưa ra những quy định “vượt khung” về chính sách đất đai; 11 tỉnh quy định không phù hợp với Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp. Hầu hết các tỉnh đều ưu đãi về thuế đất ở mức rất cao, tăng thời gian giảm thuế từ 10-20 năm cho các nhà đầu tư. Hoặc trong lĩnh vực ban hành văn bản quy phạm pháp luật, nhiều tỉnh ban hành các văn bản xử phạt hành chính, xử phạt về vi phạm trật tự an toàn giao thông trái với các quy định của pháp luật. Theo Bộ Tư pháp, chỉ mới kiểm tra sơ bộ trong năm 2005 đã “có 33 tỉnh, thành phố ban hành 84 văn bản trái với Nghị định của Chính phủ, trong đó UBND cấp tỉnh 76, Chủ tịch UBND tỉnh: 7 và Hội đồng nhân dân: 1 văn bản”2. Rõ ràng, những điều này ảnh hưởng lớn đến hiệu quả tổng thể của quản lý nhà nước.
Một điều có thể nhận thấy trong hệ thống chính sách và pháp luật của nước ta hiện nay là ở nhiều lĩnh vực có sự chồng chéo lẫn nhau trong các quy định. Trở lại vấn đề ưu đãi đầu tư, nhiều nhận định cho rằng, hệ thống ưu đãi của Việt Nam là một trong những hệ thống phức tạp nhất trong khu vực. Bởi lẽ, các ưu đãi có rất nhiều loại khác nhau, lại được quy định rải rác trong các luật và các chính sách khác nhau. Sự phức tạp càng được nhân lên khi các địa phương tiếp tục đưa ra các ưu đãi riêng khác, gây ra sự “giẫm chân” nhau khi mời gọi đầu tư. Điều đó gây khó khăn cho các cơ quan nhà nước trong công tác quản lý cũng như cho doanh nghiệp trong việc nhận biết và tiếp cận ưu đãi đầu tư. Hơn nữa, có những loại ưu đãi đầu tư được sử dụng nhằm đạt nhiều mục tiêu khác nhau, đôi khi còn xung đột lẫn nhau. Ví dụ như vừa thu hút đầu tư lại vừa giải quyết công ăn việc làm, phát triển kinh tế địa phương, cân bằng giới và khuyến khích chuyển giao công nghệ. Các doanh nghiệp khó xác định được mình có đủ tiêu chuẩn được hưởng ưu đãi đầu tư hay không. Có hiện tượng các doanh nghiệp lợi dụng chính sách ưu đãi đầu tư để thu được các khoản lợi thuế không chính đáng. Chính sách thiếu minh bạch tạo kẽ hở cho các hành vi cơ hội. Điều đó cũng có phần xuất phát từ nguyên nhân do các nhà đầu tư phải xin giấy chứng nhận ưu đãi từ một cơ quan có thẩm quyền chứ không phải cứ đáp ứng các điều kiện đặt ra là nghiễm nhiên nhận được ưu đãi đầu tư.
Bên cạnh đó, “hệ thống pháp luật nước ta chưa đồng bộ, chưa thống nhất, tính khả thi thấp, chậm đi vào cuộc sống”3. Điều này bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, song một trong những nguyên nhân quan trọng là “công tác phân tích và hoạch định chính sách chưa làm tốt, hệ thống chính sách của chúng ta chưa đồng bộ”4.
Sự phối hợp sử dụng công cụ luật và chính sách còn gặp trở ngại không nhỏ khi hệ thống chính sách của chúng ta còn không ít những hạn chế. “Những biểu hiện chủ yếu về sự thiếu tập trung trong việc thực hiện chính sách công là hệ thống chính sách của ta còn thiếu đồng bộ, xa rời thực tế, các Bộ, ngành và địa phương luôn có xu hướng giành quyền ban hành chính sách, hoặc gò ép, làm biến dạng các chính sách khi áp dụng vào những lĩnh vực, phạm vi quản lý của mình mà sao lãng trách nhiệm tìm kiếm những biện pháp hữu hiệu để thực hiện đồng bộ, thống nhất các chính sách phát triển chung của toàn bộ nền kinh tế”5.
Cùng với những hạn chế đó là một bộ phận cán bộ, công chức trong các cơ quan nhà nước chưa nhận thức đầy đủ về chính sách, coi chính sách chỉ đơn thuần là những biện pháp cụ thể để thực hiện một nhiệm vụ quản lý nhà nước; chính sách được ban hành như những quyết định quản lý hành chính. Nhận thức đó đã làm cho vai trò của công cụ đặc biệt này không được đặt ngang tầm của nó, đồng thời dẫn đến tản mạn trong thực hiện chính sách, vi phạm nguyên tắc tập trung trong quản lý nhà nước. Chính vì vậy, sự phối hợp giữa công cụ luật và chính sách đã không được đảm bảo, gây nên sự thiếu công bằng giữa các đối tượng thụ hưởng chính sách ở các ngành, các địa phương và gây khó khăn trong việc huy động các nguồn lực cho sự nghiệp phát triển của đất nước.
3. Nâng cao hiệu quả sự phối hợp sử dụng công cụ luật và chính sách
Trong xu thế hội nhập khu vực và quốc tế, nhất là khi Việt Nam đã gia nhập WTO, một trong những yêu cầu không thể thiếu được của Việt Nam là phải hoàn thiện đồng bộ hệ thống pháp luật. Muốn vậy, chúng ta phải giải quyết trọn vẹn mối quan hệ giữa chính sách và pháp luật. Để nâng cao hiệu quả phối hợp giữa chính sách và pháp luật, chúng tôi cho rằng, nên thực hiện song song một số giải pháp:
3.1. Yêu cầu đối với hoạch định chính sách
- Coi trọng việc tập hợp thông tin pháp luật liên quan đến việc hoạch định các chính sách để tránh mâu thuẫn, chồng chéo giữa chính sách với pháp luật và giữa các chính sách với nhau;
- Quan tâm đến sự hài hòa các lợi ích bằng việc dự liệu các tác động trước mắt và ảnh hưởng lâu dài của chính sách đối với bản thân đối tượng được thụ hưởng và toàn bộ xã hội trên cơ sở tính toán cụ thể các biện pháp nhằm giảm thiểu việc gây mâu thuẫn, xung đột xã hội do chính sách chỉ đáp ứng lợi ích cho một bộ phận xã hội.
- Quan tâm đến việc bảo đảm đồng bộ nhiều giải pháp thực hiện chính sách để đạt được mục tiêu chính sách. Ví dụ: chính sách khuyến khích cán bộ, công chức tham gia đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao kỹ năng nghề nghiệp do chỉ chú ý khuyến khích bằng vật chất và tinh thần cho đối tượng được thụ hưởng mà không quan tâm đến các yếu tố khác, nên trên thực tế cũng không đạt được mục tiêu vì cán bộ, công chức không được học theo nhu cầu của bản thân về kỹ năng nghề nghiệp cần thiết, mà buộc phải học theo chương trình sẵn có của các cơ sở đào tạo. Những chương trình này có nhiều nội dung trùng với những chương trình khác mà họ đã được đào tạo, bồi dưỡng;
- Tính đến mặt trái của chính sách, bảo đảm không để chính sách bị lợi dụng. Việc tính toán không chỉ giúp hạn chế những thiệt hại về vật chất mà còn cả những thiệt hại về tinh thần, trong đó quan trọng nhất là niềm tin của nhân dân vào chính sách của Nhà nước, nhất là trong quá trình hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN ở nước ta.
- Tính toán thời điểm công bố chính sách, nhất là những chính sách tác động lớn đến lợi ích của người dân. Trong trường hợp này cần thiết phải tiến hành các hoạt động thăm dò phản ứng và dư luận xã hội trước khi công bố.
3.2. Đổi mới và hoàn thiện quy trình lập pháp của Quốc hội
Phân tích và quyết định chính sách trước khi bắt tay vào việc soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật là vấn đề cần được làm mạnh và triệt để hơn để có cái nhìn tổng thể, lựa chọn những giải pháp tối ưu, bước đi thích hợp cho vấn đề mà thực tế cuộc sống đặt ra. Điều này sẽ khắc phục được tình trạng nhiều vấn đề thuộc chủ trương, chính sách không được làm rõ trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, dẫn đến việc phải làm đi làm lại nhiều lần, gây tốn kém về thời gian, công sức, chi phí và nảy sinh tình trạng dự thảo văn bản quy phạm pháp luật đã trình Quốc hội nhưng còn ý kiến băn khoăn về đối tượng, phạm vi điều chỉnh, sự cần thiết có nên ban hành văn bản quy phạm pháp luật đó hay không.
3.3. Đào tạo kỹ năng xây dựng chính sách và pháp luật
Thực tế hiện nay, nhiều nhà hoạch định chính sách công cũng là những người tham gia vào quá trình xây dựng pháp luật. Bên cạnh thuận lợi đó có những khó khăn trong việc phân định ranh giới giữa vấn đề chính sách và quy định của pháp luật. Do đó, cần phải tăng cường đào tạo kỹ năng xây dựng chính sách và pháp luật trong các trường đào tạo chuyên ngành. Hiện nay, phần lớn những người hoạch định chính sách và pháp luật thực thi nhiệm vụ trên cơ sở kinh nghiệm và quá trình học tập không bài bản, nên việc xây dựng chính sách và thể hiện thành những quy phạm pháp luật còn nhiều bất cập.
3.4. Nâng cao hiệu quả phối hợp trong quá trình thực thi pháp luật và chính sách
Sự phối hợp sử dụng công cụ luật và chính sách trong quá trình quản lý nhà nước chính là quá trình chuyển hóa các quy định vào thực tiễn đời sống xã hội. Để nâng cao hiệu quả phối hợp, cán bộ, công chức cần phải nhận thức về vai trò của mỗi công cụ trong hoạt động quản lý, trong trường hợp nào sẽ vận dụng các quy định pháp luật, trong trường hợp nào sử dụng công cụ chính sách... Trong từng lĩnh vực quản lý cán bộ, công chức cần phải có kiến thức cần thiết về lĩnh vực mình quản lý: kiến thức về pháp luật, kiến thức về chính sách.
Như vậy, từ mối quan hệ đặc biệt giữa công cụ luật và chính sách, Nhà nước ta cần phải đặc biệt quan tâm đến mối quan hệ giữa chính sách và pháp luật, cần phải nâng cao chất lượng của việc phân tích chính sách, hoạch định chính sách, để từng bước: “nâng tầm hoạch định chính sách nhằm thực hiện thắng lợi những Nghị quyết của Đảng”6, tạo ra một hệ thống chính sách đồng bộ phù hợp với trình độ phát triển kinh tế - xã hội. Đó chính là cơ sở để chúng ta hoàn thiện hệ thống pháp luật, hướng tới mục tiêu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
(1) Cải cách hành chính với phân cấp quản lý: Vấn đề và những bứt phá (Chuyên đề thuộc dự án Tổng kết 20 năm đổi mới ở Việt Nam).
(2) Tlđd.
(3) Quốc hội nước Cộng hòa XHCN Việt Nam: Các Nghị quyết kỳ họp thứ mười một, Quốc hội khóa X, Nxb. Chính trị Quốc gia, H, 2004, tr. 24.
(4) Tlđd.
(5) Giáo trình Hoạch định và phân tích chính sách công, Nxb. Đại học Quốc gia, H, 2004, tr. 31.
(6) Văn kiện đại hội hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, Nxb. CTQG, Hà Nội, 2001, tr.75.
Nguồn: TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU LẬP PHÁP ĐIỆN TỬ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét